महात्मा फुले यांचा जीवन परिचय

-

महात्मा फुले






    div lang="mr" style="font-family: Calibri; margin: 0in;">
  • जन्म:- ११एप्रिल १८२७ - पुणे येथे
  • आईचे नाव:- चिमणाबाई
  • मुळ गाव:- कटगुण ता.खटाव जि. सातारा
  • मुळ आडनाव:- गोऱ्हे
  • १८३४ - पुणे येथे मराठी शाळेत प्रवेश - १८३९ मध्ये शिक्षण पूर्ण
  • १८४० - सावित्रीबाई नेवशे पाटील यांच्याशी विवाह
  • १८४१ - गफ्फार बेग मुन्शी व ख्रिस्ती धर्मोपदेशक Mr. लेजीट साहेब यांच्या उपदेशामुळे स्कॉटीश मिशनरी शाळेत सातवी पर्यंत(१८४७) शिक्षण
  • मिशनरी शाळेतील सहकारी - सदाशिव बल्लाळ गोवंडे, विठ्ठल वाळवेकर, सखाराम यशवंत परांजपे, वासुदेव बाबाजी नवरंगे व उस्मान शेख
  • लहूजी बुवा साळवे यांच्याकडे ढाल-तलवार, दांडपट्टा व गोळीबार करण्याचे प्रशिक्षण
  • फुले व सदाशिव गोवंडे यांनी छत्रपती शिवाजी महाराज व जॉर्ज वाशिंग्टनच्या चरित्राचा अभ्यास केला
  • त्यांच्यावर जॉर्ज वाशिंग्टन व थोमस पेन यांचा प्रभाव
  • ख्रिश्चन व इस्लाम धर्माचा तुलनात्मक अभ्यास
  • ब्राह्मण मित्राच्या लग्नात अपमान झाल्यामुळे समाज परिवर्तनाकडे
  • १८४८ - ऑगस्ट मध्ये पुणे येथे - बुधवार पेठेत तात्यासाहेब भिडे यांच्या वाड्यात मुलींची पहिली शाळा सुरु केली - यासाठी त्यांना तात्यासाहेब भिडे, सदाशिव गोविंद हाटे, सखाराम परांजपे, जगन्नाथ हाटे, अण्णासाहेब चिपळूणकर, सदाशिव गोवंडे, बापूसाहेब मांडे व मोरो विठ्ठल वाळवेकर यांचे सहकार्य लाभले.
  • फुलेंनी गृहत्याग केल्यावर गंज पेठेत घर घेतले.
  • ३ जुलै १८५१ बुधवार पेठेत अण्णासाहेब चिपळूणकरांच्या वाड्यात मुलींची शाळा
  • सप्टेंबर १८५१, मार्च १८५२ मध्ये अनुक्रमे रस्ता पेठ व वेताळ पेठेत शाळा सुरु केली.
  • १८५१ मध्ये नाना पेठेत अस्पृश्यांसाठी शाळा
  • १८५५ - प्रौढ स्त्री-पुरुषांसाठी पुणे येथे स्वतःच्या घरी रात्र शाळा सुरु केली
  • १८५६ - धोंडीराम कुंभार व सज्जन रोडे मांग यांनी फुलेंवर हल्ला केला - नंतर दोघेही त्यांना शरण गेले
  • त्यांनी विविध अनिष्ट प्रथांना विरोध केला - बालविवाह, जरठ विवाह, बहुपत्नीत्व, सतीप्रथा, केशवपन, मुरळी प्रथा.
  • १८६३ - पुणे येथे बालहत्या प्रतिबंधक गृह स्थापन केले
  • ८ मार्च १८६४ रोजी त्यांनी गोखले यांच्या बागेत विधवा पुनर्विवाह घडवून आणला
  • १८७३ - अस्पृश्यता निवारणाचा जाहीरनामा प्रसिद्ध केला
  • १८७३ - यशवंत या मुलास दत्तक घेतले
  • व्यसन मुक्तीसाठी, बुद्धिप्रामाण्यवादा साठी प्रयत्न केले. कर्मकांडाचा विरोध केला.
  • २४ सप्टेंबर १८७३ रोजी त्यांनी सत्यशोधक समाजाची स्थापना केली - मानवता, बुद्धिप्रामाण्य व व्यक्ती स्वातंत्र्य या तत्त्वांवर आधारित
  • १८८२ - पुणे येथे हंटर कमिशन समोर निवेदन सादर केले
  • १८८८ - त्यांना अर्धांगवायूचा झटका आला
  • १८८८ - मुंबई शहरातील नागरिकांनी त्यांना 'महात्मा' हि पदवी प्रदान केली.
  • १८८९ - सार्वजनिक सत्यधर्म हा ग्रंथ डाव्या हाताने लिहून पूर्ण केला
  • २८ नोव्हेंबर १८९० रोजी महात्मा फुले यांचे निधन पुणे येथे झाले .

त्यांची ग्रंथ संपदा :

अ.क्र.
ग्रंथ
वर्ष
१
तृतीय रत्न
१८५५
२
छत्रपती शिवाजीराजे भोसले यांचा पोवाडा
१८६९
३
विद्या खात्यातील ब्राह्मण पंतोजी
१८६९
४
ब्राह्मणांचे कसब
१८६९
५
गुलामगिरी
१८७३
६
सत्यशोधक समाज हकीकत व निबंध
१८७७
७
शेतकऱ्यांचा आसूड 
१८८३
८
इशारा
१८८५
९
सत्सार
१८८५
१०
अस्पृश्यांची कैफियत
१८८७
११
सार्वजनिक सत्यधर्म
१८८९
१२
अखंडादि काव्यरचना  
१८८९

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

भारताच्या राज्यघटनेची ठळक वैशिष्ट्ये

-
Image
भारताच्या राज्य घटनेची ठळक वैशिष्ट्य  भारताच्या घटनेची महत्वाची वैशिष्ट्य पुढीलप्रमाणे सांगता येतील:  सर्वात मोठी लिखित घटना लिखित राज्यघटना एक दस्तऐवज स्वरूपात असते एका निश्चित तारखेपासून अमलात येते   अमेरिकेची राज्यघटना पहिली लिखित राज्यघटना आहे ब्रिटनची राज्यघटना लिखित नाही म्हणजेच अलिखित आहे  1949 च्या मूळ राज्यघटनेत एक प्रास्तविका, 22 भाग, 395 कलमे आणि 8 अनुसूची होत्या. सध्या भारतीय राज्यघटनेत एक प्रास्ताविका, 25 भाग, 459 कलमे आणि 12 अनुसूची आहेत. संघराज्य आणि राज्यांसाठी एकच घटना असल्यामुळे राज्यघटना सर्वात मोठी झाली आहे.  विविध  स्रोतांपासून तयार करण्यात आलेली घटना सुमारे 60 देशांच्या घटनेचा अभ्यास करून महत्वाच्या तरतुदी घेण्यात आल्या आहेत   घटनेचा संरचनात्मक भाग भारत सरकारचा कायदा 1935 वर आधारित आहे कॅनडा, अमेरिका, ब्रिटन, आयर्लंड, जर्मनी, ई देशांकडून देखील काही कलमे घेण्यात आली आहेत. यामुळेच भारताची घटना 'उसनी घटना', 'ठिगळ्यांचे कार्य', 'पश्चिमेचे अनुकरण' अश्याप्रकारची टीका केली जाते मात्र हि टीका चु...
Read more

मौर्य कालीन भारत

-
मौर्य कालीन भारत भारतीय इतिहासातील महत्वाचा कालखंड भारतात एकछत्री साम्राज्याची स्थापना होऊन स्थिर शासन निर्माण  सिकंदरच्या मृत्यूनंतर ग्रीक अधिकाऱ्यांनी आपापल्या ताब्यातील प्रदेशात स्वतंत्र राज्यांची घोषणा केली त्या प्रदेशातील भारतीय राजांना एकत्र करून चंद्रगुप्त मौर्याने भारताच्या वायव्य भागात शांतता निर्माण केली चंद्रगुप्त मौर्य:- मौर्य साम्राज्याचा संस्थापक मध्य प्रदेशातील अवंती व पश्चिमेकडील सौराष्ट्र पर्यंत सत्ता राजधानी - पाटलीपुत्र बॅबिलोनचा ग्रीक राजा सेलुकस निकेटर याचा त्याने पराभव केला त्यामुळे काबुल, हेरत, कंदहार, हे प्रदेश मौर्य साम्राज्यात आले सेलुकस निकेटरने मेगॅस्थनिस हा राजदूत त्याच्या दरबारी पाठविला मेगॅस्थनिस ने भारतातील परिस्थितीचे वर्णन त्याच्या "इंडिका" या ग्रंथात केले आहे चंद्रगुप्ताने आयुष्याच्या शेवटच्या काळात राजपदाचा त्याग केला, त्याने जैन धर्माचा स्वीकार केला, तो म्हैसूरजवळील श्रावनबेलगोळ येथे जाऊन राहिला आणि तेथेच त्याचा मृत्यू झाला त्याच्यानंतर त्याचा मुलगा बिंदूसार हा राजा झाला सम्राट अशोक:- इ.स.पू. 273 च्या सुमारास म...
Read more

उत्तरेकडील प्राचीन राज्ये

-
उत्तरेकडील प्राचीन राज्ये उत्तर भारतात अनेक राजघराणी उदयास आली इंडो-ग्रीक, कुशाण, गुप्त व वर्धन सम्राट अशोकाच्याया मृत्यूनंतर मौर्य साम्राज्याचा ऱ्हास सुरु  शेवटचा मौर्य राजा ब्रिहद्रथचा पराभव त्याचाच सेनापती पुष्यमित्र शुंग याने केला इंडो-ग्रीक सत्ता:- भारताच्या वायव्येकडील प्रदेशात राज्य मिनँडर राजाचा उल्लेख भारतीय ग्रंथात मिलिंद असा केलेला आपणास आढळतो मिनँडरचे राज्य हिंदुकुश पर्वत, काश्मीर, बुंदेलखंड पर्यंत त्याने नागसेन या भिक्खू बरोबर बौद्ध तत्वज्ञानावर प्रश्नोत्तरे स्वरूपी चर्चा केली यातून "मिलिंद पन्हो" म्हणजे मिलिंदचे प्रश्न ग्रंथाची निर्मिती झाली इंडो-ग्रीकानंतर वायव्य भागात शक-पहलव या मध्य आशियातील टोळ्यांनी स्वाऱ्या करून छोटी राज्ये स्थापन केली कुशाण राजसत्ता:- शक- पहलवानंतर इसवी सनाच्या पहिल्या शतकात "कुशाण" भारतात आले सम्राट कनिष्क हा कुशानांचा प्रसिद्ध राजा होता त्याचे राज्य काबुलपासून वाराणसीपर्यंत होते त्याने सोन्याची व तांब्याची नाणी निर्माण केली नाण्यावर एका बाजूस कनिष्कची प्रतिमा आणि बाजूला "शाओ नाणो शाओ कनेष्की...
Read more