प्रशासकीय विभाग

• महाराष्ट्र राज्यात 6 प्रशासकीय विभाग आहेत:- कोंकण, पुणे, नाशिक, औरंगाबाद, अमरावती, नागपूर
• तसेच 5 प्रादेशिक विभाग आहेत: कोंकण, पश्चिम महाराष्ट्र/देश, खान्देश, मराठवडा, विदर्भ

• विदर्भ:-
• या प्रादेशिक विभागात अमरावती व नागपूर या प्रशासकीय विभागांचा समावेश होतो.
• ये विभागात एकूण 11 जिल्हे आहेत.
• याच प्रांताला बेरार असेही म्हणत असत
• राज्याच्या एकूण 31.6% क्षेत्रफळ विदर्भाने व्यापले आहे.
• तर एकूण लोकसंख्येच्या 21.3% विदर्भात वास्तव्य करते.
• प्राचीन काळी विदर्भ राजाने येथे पहिली आर्य वसाहत स्थापन केली होती.
• अमरावती येथील कुंडीनपूर हि विदर्भाची प्राचीन राजधानी होती.
• जागतिक ख्यातीचे लोणार येथील सरोवर बुलढाणा या जिल्ह्यात येते.
• गजानन महाराज यांची पुण्यभूमी शेगाव
• मराठवाडा:-
• औरंगाबाद प्रशासकीय विभाग यास मराठवाडा असेही ओळखले जाते.
• या प्रशासकीय विभागात सर्वाधिक 8 जिल्हे आहेत.
• महाराष्ट्राची पर्यटन राजधानी अशी औरंगाबादची ओळख आहे.
• अजिंठा- वेरूळ या जागतिक वारसा असलेल्या लेण्या या विभागात आहे.
• महाराष्ट्रात असलेल्या 5 ज्योतिर्लिंगांपैकी 3 मराठवाड्यात आहेत - घृष्णेश्वर, औंढा नागनाथ, परळी वैजनाथ.
• गुरू गोविंद सिंग यांच्या पदस्पर्शाने पावन भूमी नांदेड याच विभागात आहे.
• महाराष्ट्राची कुलदैवत तुळजा भवानी आईचे मंदिर उस्मानाबाद या जिल्ह्यात आहे.
• देश:-
• सह्याद्रीच्या पूर्वेकडील प्रदेश
• पुणे या प्रशासकीय विभागातील पाचही जिल्हे आणि नाशिक प्रशासकीय विभागातील नाशिक व अहमदनगर अशा 7 जिल्ह्यांचा समावेश
• भीमा शंकर व त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग
• देहू, आळंदी, पंढरपूर हि प्रसिद्ध तीर्थक्षेत्र
• राजर्षी शाहू महाराजांचे कोल्हापूर संस्थान
• सांस्कृतिक राजधानी अशी पुणे शहराची ओळख
• पूर्वेकडचे Oxford अशी ओळख
• खान्देश:-
• नंदुरबार, जळगाव आणि धुळे या जिल्ह्यांचा समावेश
• प्राचीन काळी ऋषिक देश अशी ओळख
• अकबराच्या दरबारात दानदेश असा उल्लेख
• कोंकण:-
• सह्याद्रीच्या पश्चिमेकडील आणि अरबी समुद्राच्या पूर्वेकडील चिंचोळा पट्टा
• प्राचीन काळात अपरांत असा उल्लेख
• कोंकण प्रशासकीय विभागातील 7 जिल्ह्यांचा समावेश
• पर्यटन जिल्हा - सिंधुदुर्ग
• देशाची आर्थिक राजधानी - मुंबई
• समुद्र किनारा लाभलेला एकमेव विभाग
• परशुराम यांची आई कुकनाच्या नावावरून कोंकण हे नाव अशी आख्यायिका

सर्वात मोठे 5 जिल्हे:-

1. अहमदनगर (17413 चौकिमी)
2. पुणे (15642 चौकिमी)
3. नाशिक (15530 चौकिमी)
4. सोलापूर (14845 चौकिमी)
5. गडचिरोली (14412 चौकिमी)

Trick:- अपुनासोगड
सर्वात लहान 5 जिल्हे:-

1. मुंबई शहर (157चौकिमी)
2. मुंबई उपनगर (446 चौकिमी)
3. भंडारा (4087 चौकिमी)
4. ठाणे (नवीन) (4214 चौकिमी)
5. हिंगोली (4526 चौकिमी)

Trick:- M2BTH